در گذشته های نه چندان دور نخ و سوزن پزشکی جدا از هم بوده و بنابر نوع عمل، نخ و وزن انتخاب و مورد استفاده قرار می گرفت. آنهم انتخاب بسیار محدود بود. اما امروزه در ایران شرکتهای معتبری تقریبا از حدود ۳۰ سال قبل با همت کارگران ایرانی و به لطف پیشرفت تکنیک توانستند بسیاری از نخهای پزشکی اعم از طبیعی و مصنوعی را تولید نمایند و پیشتاز این صنعت، شرکت سوپا بوده است. امروزه شرکتهای دیگری مانند کیهان، سوچرز، هورا طب و … به تولید و بسته بندی آن همت گمارده اند و تقریبا ایران را از ورود بسیاری از نخهای پزشکی بی نیاز نموده اند.
کلیه نخ های پزشکی به دو دسته تقسیم می شوند.
الف: قابل جذب
ب: غیرقابل جذب
نخ های جذبی خود به دو گروه تقسیم می شود: طبیعی و مصنوعی
غیر جذبی هم خود به دو گروه تقسیم می شود: غیرقابل جذب طبیعی و غیرقابل جذب مصنوعی
به عنوان مثال:
نخ کرومیک و پلین قابل جذب طبیعی می باشند.
نخ سوپابن قابل جذب مصنوعی می باشند.
نخ غیرقابل جذب طبیعی مانند ابریشم یا سیلک
نخ غیرقابل جذب مصنوعی نایلون و کلیه نخ ها از این خانواده مانند PVDF و پلی پروپیلن و…
انواع نخ های جراحی
نخ سیلک یا ابریشم
نخ غیر قابل جذب طبیعی ابریشم از پروتئین آلی بنام فیبروژن ساخته شده است. در جراحی قلب و عروق شکم و سطوح مورد استفاده قرار می گیرد و به صورت تک رشته ای و چند رشته ای تولید می شود و با حرف اختصاری S و به رنگ آبی مشخص می شود. نخ های ظریف ابریشم در عمل های چشمی و میکروسکوپی مورد استفاده قرار گرفته و با گاز اتیلین اکساید استریل می شود.
نخ جراحی نایلون
یکی از پرمصرف ترین نخ های پزشکی نایلون می باشد با حرف اختصاری N و به رنگ سبز که غیر قابل جذب می باشد. معمولا پس از سی سال از هم پاشیده می شود. به دلیل داشتن سطح صاف گره زدن مشکل است به همین دلیل جهت استحکام باید از گره ضربدری دوبل استفاده نمود. برای دوختن پوست و ماهیچه و عروق بکار می رود.
نخ لوپ
به نخ نایلون که دوسر آن به یک سوزن متصل است و در عمل های جراحی که نیاز به استحکام بیشتر نخ دارند مورد استفاده قرار می گیرد، لوپ گفته می شود که معمولا سوزن آن راند، متریال آن نایلون، طول آن ۱۵۰۰ می باشد.
نخ های میکروک
نخ هایی که ظریف بوده معمولا در چشم پزشکی بکار می رود و با میکروسکوپ قابل استفاده است، نخ میکرو گفته می شود. از جمله نخ های شماره هشت صفر و ده صفر و… که از جنس نایلون و سیلک و ویکریل و… می باشند.
نخ سوپاین و فرآیند بسته بندی آن
این نخ قابل جذب مصنوعی که بیشتر در عمل های جراحی چشم و قلب و عروق بکار می رود نسبت به نخ های دیگر از شرایط ویژه ای جهت استریل و بسته بندی برخوردار است. نسبت به رطوبت حساس بوده و به سرعت پوسیده می شود و پس از بسته بندی و استریل باید رطوبت گیری شود. سوپاین از P_ G _ A (پلی گلیکولیک اسید) تولید می شود. جهت لغزندگی و بهتر گره خوردن با پوششی از پلی گلاید مستور است.
توجه به سوالات زیر حائز اهمیت است.
آیا زمان جذب نخ های طبیعی و مصنوعی یکسان است؟
خیر، نخ های قابل جذب طبیعی مانند پلین حداکثر دو هفته و نخ کرومیک سه هفته و نخ های قابل جذب مصنوعی زمان طولانی تر نیاز دارند بین ۶۰ تا ۹۰ روز. مانند ویکریل، مونوکریل و سوپابن.
آیا همه نخ ها دارای سوزن می باشند؟
خیر، بعضی نخ ها بدون سوزن بوده و در بستن عروق هنگام جراحی مورد استفاده قرار می گیرد مانند سیلک تک رشته ای یا چند رشته ای یا دم اسبی یا تای که جهت عروق به کار می رود کرومیک بدون سوزن جهت مهار و کنترل نسوج در هنگام جراحی قابل استفاده است.
آیا نخ های جراحی از نظر طول به یک اندازه می باشند؟
خیر، معمولا طول طبیعی تولید نخ های پزشکی ۷۵ سانتیمتر می باشند ولی بنابر ضرورت و نوع عمل از ۱۵ سانتیمتر تا ۱۸۰ سانتیمتر تولید می شود، عموما نخ های تولید ایران ۷۵ سانتیمتر می باشد.
نخ های بدون سوزن در کجا و چرا استفاده می شوند؟
جهت صرفه جویی، سرعت عمل، بستن عروق و کنترل خونریزی در هنگام جراحی مورد استفاده قرار می گیرد مانند کرومیک و پلین که برای بستن نسوج و سیلک جهت بستن سررگ ها و نخ رشته ای (۸ رشته ای که معمولا طول آن ها تا ۱۵۰ سانتیمتر هم تولید می شود، جهت عمل های شکمی و روده ای بکار می روند.
نخ نایلون با ویکریل و منوکریل و پلی پروپیلن چه فرقی دارند؟
معمولا نخ های ذکر شده حساسیت کمتری نسبت به نخ نایلون ایجاد می کنند و در هنگام گره زدن از استحکام بیشتری برخوردار است و بیشتر در عمل های قلب و عروق از نخ های یاد شده استفاده می شود. نخ های ظریف پلی پروپیلن در عمل های چشمی هم مورد استفاده قرار می گیرد، این نوع نخ ها معمولا با اتیلن اکساید استریل می شوند.
ویژگی های نخ پلین و کرومیک
نخ کرومیک همان پلین است که با اندود کردن کرومه به کرومیک تبدیل می شود و هر دو از جنس روده گاو و گوسفند می باشند. فرق این دو در زمان جذب است، معمولا پلین بیشتر در نقاط سطحی و جراحی های پلاستیک و زیر پوست و کرومیک در نقاط عمقی تر و بستن سر رگ ها و دوختن عضلات مورد استفاده قرار می گیرد.
نخ سیلک بدون سوزن تنها یک رشته ای تولید می شود؟
خیر، نخ سیلک بدون سوزن از ۸ رشته تا ۱۷ رشته تولید می شود. معمولا برای سرعت بخشیدن در عمل های جراحی و بستن سریع عروق و گره زدن متعدد در زمان کوتاه در جراحی های قلب و عروق مورد استفاده قرار می گیرد.
برای ختنه چه نخ هایی مورد استفاده قرار می گیرد؟
معمولا نخ پلین جهت ختنه استفاده می شود. بنا بر نظر پزشک می توان از نخ کرومیک که زمان بیشتری برای جذب نیاز دارد مورد استفاده قرار گیرد باز بنا بر نظر پزشک هم از سوزن كات و هم از سوزن راند استفاده می شود.
نخ کرومیک بیشتر در کجا مورد استفاده قرار می گیرد؟
نخ کرومیک معمولا در نقاط عمیق تر بدن و بستن سر رگ ها و دوختن عضلات مورد استفاده قرار می گیرد. نخ کرومیک بیشتر در زنان و زایمان، داخلی و کلیه عمل های جراحی که نیاز به کشیدن نخ نباشد مورد استفاده قرار می گیرد زیرا نخ مورد نظر پس از سه هفته (۱۴ تا ۲۸ روز) کاملا جذب می شود.
شماره نخ ها به چه منظوری می باشند؟
نخ های پزشکی در هر کیفیتی دارای شماره های مختلف می باشند که نشان دهنده ظرافت و ضخامت نخ ها می باشند و به پزشک و پرستار کمک می کند تا بنا بر محل جراحی سایز نخمورد نظر را انتخاب کند. هرچقدر شماره نخ به سمت از دیاد برود نشان دهنده ظرافت نخ می باشد، مثلا نخ صفر و یک و دو از نوع نخ های ضخیم، دو صفر و سه صفر و چهار صفر و.. نخ هایی هستند که به سمت ظرافت می روند.
چرا نخهای پلین و کرومیک در مایع نگهداری می شوند؟
چون نخ های مذکور از جنس روده بوده امکان خشک شدن آن هست آن را در موادی از الكل و گلیسرین نگهداری می کنند تا خشک نشود و انعطاف پذیری آن از بین نرود.
آیا نخ های پزشکی را باید در شرایطی مخصوص نگهداری کرد؟
بله نخ های پزشکی باید عموما در دمای ۲۵ درجه و دور از نور مستقیم و رطوبت نگهداری شود. گرچه متأسفانه در بیمارستان ها و در مراکز درمانی کمتر به این موضوع توجه می شود.
